|
De Slag om
Sart-Tilman 5-6 Augustus 1914
Belgische troepen ter plaatse :
14de Regiment Vestingstroepen
9de Gemengde Brigade : 9 Linie : Kol Meiser 1ste
Bataljon : Majoor Doneux (4 Cies van 3
Pls)
2de Bataljon : Majoor Bruneel (id)
3de Bataljon : Majoor Michaux (id)
29 Linie - Lt Kol Artan met 3 Bataljons van 4 Cies met 3 Pls
een Cie Mi en een groep Aie
15de
Gemengde Brigade : 1ste en 4de Jagers te voet met telkens 3 Bataljons (4 Cies van 2 Pls)
een Cie Mi en een groep Aie
+ een
Pl Gendarmen
12de
Gemengde Brigade : 12de Linie met een Bataljon en een Cie Mi
29ste
Linie was een ontdubbeling van het 9de
Linie
Afkortingen:Bde
= Brigade Bn = Bataljon Cie = Compagnie
Pl = Peloton Mi = Mitrailleuse
Aie = Artillerie B = Belgische D = Duitse
***
Verloop van
de slag :
04 Aug:
De mannen van
9 en 14 Linie graven loopgrachten en zagen bomen af om hindernissen te plaatsen
op de toegangswegen naar Bois Saint - Jean en organiseren de stellingen.
05 Aug:
De stellingen
zijn bezet door het 1ste Bataljon 9 Linie min 2de Cie
(zie Rabosee) en krijgt van Generaal Leman het bevel om deze te verdedigen tot
het uiterste.
11 Hr: de
Duitse 38ste Bde is in rust te Esneux-Poulseur waar ze vervoegd
wordt door haar reserve , de 43ste Bde
11Hr50 : het
4de Escadron van 4 Lanciers
versterkt met 25 Cyclisten levert slag te Plainevaux waar de eerste
slachtoffers vallen en enkele Belgen gevangen genomen worden .
19 Hr : te
Sart-Tilman en in het Bois Sint-Jean blazen de klaroenen alarm en worden de
stellingen ingenomen. Het Bois Sint-Jean is bezet als volgt : Redoute 5 door 1/1/9 (1ste Cie/1ste
Bn/9 Linie) Cdt Goossens, links er van Redoute 6 door 4/1/9 Cdt Fievet en
rechts Redoute 4 door 3/1/9 Cdt Cantillon. Stromende regen doorweekt het
terrein en overal is modder waarin de voeten wegzinken, het is wachten op de
vijand.
22Hr30: De 38ste D Bde , opgehouden
door de talrijke hindernissen, vordert moeizaam richting Bois-Sint Jean waar de
Belgen hen opwachten.
23Hr30 : de eenheid Goossens 1/1/9 opent het vuur
onmiddellijk gevolgd door de twee andere eenheden van 9 Linie. De eerste rij
Duitsers vallen onder dit vuur maar het soms te hoog gerichte vuur der Belgen
treft de achterkomende Duitse eenheden. Deze, denkende dat zij onder
rechtstreeks vuur van de vijand vallen, beginnen tegen de orders in, hun wapens
te laden en te vuren. Zo schieten zij in de rug van de eerste Duitse eenheden
wat een grote paniek veroorzaakt onder de Duitse troepen die echt niet meer
weten waar de echte vijand zit en het wordt een echte slachtpartij waar de
Duitsers elkaar uitmoorden.
Een Duitse Officier schreef in zijn velddagboek:
(Een
ongelooflijke paniek maakte zich meester van onze troepen! Onmogelijk de orde
te herstellen, de geschreeuwde orders van de officieren gingen verloren in het
tumult en het vuren ging verder. De Bde Commandant werd met een bajonetstoot
geveld door een van onze mannen die werkelijk niet meer wisten waar de vijand
zich bevond. In het wazige maanlicht verschijnen plots gestalten voor ons, wij
gaan ze met de blote sabel te lijf; het zijn mannen van ons gevlucht uit de
eerste lijn! Als we de toestand bijna meester zijn valt weer een gordijn van
vuur over ons neer en de gevluchten uit de eerste lijn komen zich verschuilen
in de grachten en achter de hagen en zijn volledig onbruikbaar voor het
gevecht. Om de paniek meester te worden beginnen enkele gegradueerden (Die
Wacht am Rhein),een oud Duits volkslied, te zingen en zo slagen we er in de
troepen terug onder bevel te krijgen)
De Belgen
geven zich rekenschap van hun zwak effectief en de numerieke meerderheid van de
vijand. Duizenden Duitse infanteristen staan klaar om de genadeslag toe te
brengen en het voordeel van hun aantal zal toelaten de oude taktiek van
overvleugelen langs de flanken toe te passen. De onverdedigde tussenruimtes
tussen de B stellingen (250m) zijn te groot en laten de Duitsers toe tussen de
stellingen door te stoten en de Belgen te omsingelen.
06 Aug :
01Hr15 : Redoute
6 is zwaar onder druk en de verdedigers trekken terug naar het kruispunt Saint-Hubert
terwijl Redoute 4 op het punt staat overweldigd te worden, het wordt een lijf
aan lijf gevecht! Redoute 5 houdt nog stand maar Cdt Goossens geeft het bevel
tot terugtocht maar Lt Lepage blijft in de redoute samen met een 50 tal mannen
die blijven vuren en strijden. Even later worden zij overweldigd door de
overmacht en gedood of gevangen genomen. Meer dan de helft van het Bataljon is
buiten gevecht maar zij hebben de orders opgevolgd: verdedigen tot het
uiterste!
01Hr30 : De
Maasvallei is nu in het bereik van de Duitsers maar het 1ste Jagers
te Voet doet een tegenaanval naar de redoutes 4 en 6, zij slagen niet volledig
in hun opzet maar zij hebben de Duitsers zodanig gedesorganiseerd dat de
gevangenen van redoute 5, een veertigtal waaronder Lt Lepage, kunnen
ontsnappen. De Comd van de Duitse Bde heeft zijn commandopost opgeslagen op het
Kruispunt Sint-Jean en stelt vast dat een opmars naar Luik onmogelijk is zolang
hij de open plek rechts van zijn troepen niet onder controle heeft. Zijn
operatieplan is eenvoudig : de open plek omringen langs West, Zuid en Noord met
aanvalstroepen fors gesteund door mitrailleuses om zo de Belgische troepen te
omsingelen. Grote colonnes vorderen langs de bosranden van Sclessin, Saint-Jean
en Colonster en komen zo tegenover de Belgische stellingen. De hoeve, La Cence
Rouge, genesteld op het einde van de open plek is niet bezet door de Belgen en
de Duitsers maken er gebruik van om er mitrailleuses te plaatsen en er een
Blockhaus van te maken van waaruit ze in de rug van de verdedigers kunnen
vuren. Terzelfdertijd wenst de Duitse Comd zijn troepen te reorganiseren en wil
wachten op de dageraad om zijn troepen naar Ougree te sturen.
02hr : Generaal Majoor Gillis, bevelhebber van de 9de Gemengde Bde
krijgt bevel zich met het 3de Bn van 9 Linie en 2de en 3de
Bn van 29 Linie naar Sart-Tilman te begeven om er de redoutes te heroveren die
hij verloren waant.
02Hr30 : de
troepen in Sart-Tilman, ongeveer 1500 man, Jagers en Liniemannen door
elkaar,houden zich klaar om de schok van de D aanval op te vangen. Het 1/1Ch(1ste
Bn 1 Jagers) is in lijn behalve 3/1/1CH en 2/1Ch is in reserve. De aanval komt
uit het ravijn van Colonster, aangevallen langs voor en in de flank hebben de
belgen nog weinig bescherming en ook de reserve moet worden ingezet. In de
omgeving van La Cense Rouge zijn de twee Pls die de vijand op afstand moesten
houden erg verzwakt, zij worden van alle kanten onder vuur genomen. De dageraad
laat de aanvallers in de schaduw maar de Belgische stellingen zijn volledig
zichtbaar. 1/2/1Ch en 3/2/1Ch, verdedigers
van de tussenruimtes tussen redoute 1 en 2 krijgen het hard te verduren en ze
vluchten naar de huizen, gevolgd door de verdedigers van redoutes 2 en 3, het
wordt een wilde vlucht! Nu komen 2/2/1Ch en 4/2/1Ch in actie, zij stoppen de
vluchters en herbezetten de redoutes 2 en 3.
03HR30 : de
kalmte is van korte duur, de vijand, tot nu toe onzichtbaar duikt op uit de
bosrand Saint- Jean. De 43 D Bde vallen de B stellingen aan, ontplooid in
tirailleur, stormen ze door de havervelden. Ten Noorden van redoute 3 hebben
eenheden van 1/1Ch , opgesteld tegenover Bois Saint-Jean, de vooruitgang van de
Duitsers gestopt. In redoute 3 waar weinig bescherming is wordt veel schade
aangericht door het flankvuur van de Duitsers. Redoute 2 ligt ook onder vuur
dat schijnt te komen uit het haverveld waar 2/1/1Ch en een Pl van 4/1/1Ch zijn
opgesteld, vuren we op elkaar? De Duitsers schijnen te vuren vanuit de huizen.
04Hr : de toestand wordt
ernstiger,de 80 overlevenden van redoute
3 moeten zich overgeven en even later
vluchten de overblijvenden van redoute 2 naar het gehucht. De overwinning van
de Duitsers nadert. Nochtans op alle punten van het gevecht hergroeperen
stukken van 1/1Ch en 2/1Ch en zij slager er in de voortgang van de D in het
dorp te stoppen. Op dit moment komt 3/1Ch samen met een Cie Mi aan in het
Noorden van het dorp waar, in de schuur van de hoeve Les Peupliers, het
hoofdkwartier van de Belgen gevestigd is. Het gehucht staat op het punt
omsingeld te worden maar 6 mitrailleuses worden opgesteld 350 m ten
Noord-Oosten van Sart-Tilman en ze vuren in de vallei van Colonster waardoor de
rechtervleugel van de 38ste D Bde ineenstort en de omsingeling
afgewend wordt.
04HR30 : Ten Noorden van de stelling, in het bos Saint-Laurent zijn de troepen
herschikt en deze voeren een aanval uit naar de open plek en het haverveld; de
Duitsers trekken terug naar het bos Saint-Jean terwijl de Belgen terug de
redoutes bezetten maar de Duitsers graven zich in tussen de struiken rond het
bos Saint-Jean en de hoeve La Cense Rouge is nog steeds bezet door de Duitsers
en van daaruit beschieten ze nog steeds de redoutes. De Jagers beschieten Cense
Rouge vanop de daken van het dorp terwijl de jagers En Liniemannen redoutes 2
en 3 moeten verlaten en zich nestelen in het gehucht. Intussen is de 15de B Aie Bde
aangekomen in Sart-Tilman en onmiddellijk wordt een kanon opgesteld in de dreef
naar Cense Rouge en dit kanon schiet de schuur in brand. Een tweede kanon wordt
opgesteld en gericht naar bos Saint-Jean en schiet, zonder gericht te zijn,
alleen om de mannen terug moed te geven. Vervolgens, beschermd door zes Aie
stukken, bezetten ze terug de redoutes en maken met nieuwe moed front naar de vijand.
05Hr30 : nieuwe versterkingen
komen aan, het 3/9 heeft als opdracht de redoutes te heroveren die door de
Duitsers bezet zijn. Het aanvalsplan voorziet het volgende : 2/3/9Li zal
vorderen in de open plek tegenover het bos Sint-Jean, 1/3/9 zal zich rechts van
hem ontplooien en 3/3/9 zal vorderen ten Noorden van de open plek en Cense
Rouge zal ontwijken. De drie Cies zullen samensmelten tot een aanvalsgolf die door
het bos Saint-Jean naar het kruispunt Saint-Hubert.
Na de aankomst der
versterkingen hebben de Duitsers ingezien dat de open plek niet in te nemen is
en zij brengen versterkingen aan in het bos Saint-Jean om de flanken te
beschermen van hun eenheden die gevorderd zijn naar Ougree. Op een lengte van
300 m hebben ze een sterk front opgericht met verschillende mitrailleuses, dit
op 400m van Kruispunt Saint-Hubert. De aanval van 3/9Li stuit op de hevige
weerstand van dit front en moet terugtrekken. De 3/3/9Li reorganiseert in het
ravijn van Renory terwijl de andere Cies terugtrekken naar de Noordzijde van de
weg naar Renory.
06Hr Ondanks de mislukking van
3/9Li is de Duitse Commandant er niet gerust in en de constante toevoer van
Belgische versterkingen vanuit Angleur doet hem besluiten dat de verovering van
de open plek onmogelijk is en hij vreest een eventuele Belgische aanval op de
flank kan leiden tot de omsingeling van de eenheden die vorderen naar Ougree en
hij geeft bevel tot terugtrekken der eenheden die vorderen naar Ougree en
Seraing.
06Hr : 2/29 en 3/29Li komen
aan te Sart-Tilman en gaan trachten het offensief te hernemen in de richting
Boncelles, de rechtervleugel van de 2 Cies van 2/29Li is volledig onbeschermd
en daarom krijgt 3/2/29Li het bevel de Duitsers te verjagen uit Cense Rouge
terwijl 3/29Li de redoutes gaat versterken waar de toestand nog steeds
zorgwekkend is zolang de Duitsers Cense Rouge in handen hebben, dit blockhaus
schijnt niet inneembaar! Na het offensief van 3/9Li hebben de Duitsers deze
hoeve erg versterkt, vier tot vijf mitrailleuses verdedigen de omgeving. Onder
bevel van Cdt Colman en Sgt Danloy slagen mannen van het 29ste er in een hoog gebouw te
bezetten op 400m van de hoeve en een duel tussen mitrailleuses draait uit in het
voordeel der Belgen, de Duitsers zijn verplicht Cense Rouge te verlaten, niet
na eerst de eigenaar , Mr Duburnonville, te doden!
07Hr : Nieuwe versterkingen
komen aan te Sart-Tilman, het zijn 1/1/12, 2/1/12 en 4/1/12 Li onder bevel van
de Comd van 12 Linie.
10Hr : de Comd van 12 Li heeft
de stellingen gereorganiseerd en 3/9Li
en het 29ste Linie verlaten Sart-Tilman.
Om 07Hr30 gaf Generaal Leman
het bevel tot terugtrekken van alle troepen naar de linker Maasoever maar dit
bevel kwam slechts om 11Hr30 aan te Sart-Tilman! De strijd is definitief
gestreden maar de strijd om Luik werd een strop voor de Duitsers, behalve de 14de
Duitse Bde die kon doorstoten tot Bois de Breux moesten alle andere eenheden
terugtrekken en geen enkel fort werd veroverd.
De volgende dag besloot het
Duitse opperbevel een leger van 60.000 man op de been te brengen en dit te
versterken met kanonnen van 305 en 420 mm om Luik te kunnen veroveren. Hoe dit
afliep kunt u lezen in De Slag om Luik
delen 1 tot 3.
***
Een
geloofwaardige getuige doorliep op 6 augustus rond 10Hr30 het slagveld en telde
meer dan 500 doden in de dreef Croix-Ferme-Famelette tegenover redoute 5,
liggend zij aan zij per 4 als in marskolonne.
|
